Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά να εξοικειωθούν με τα συναισθήματα της λύπης, του θυμού και του φόβου και γιατί είναι τόσο σημαντικό;
Στον κόσμο των ενηλίκων κανείς δεν είναι ή δε θα ήθελε να είναι ποτέ συνεχώς ευτυχισμένος. Σε ό,τι αφορά τα παιδιά μια τέτοια επιδίωξη θα ήταν στην πραγματικότητα λανθασμένη. Αν προσπαθείτε συνεχώς να προσφέρετε ευτυχία στα παιδιά, θα κάνετε κι εκείνα και τον εαυτό σας δυστυχή! Αυτό που σίγουρα θέλουμε είναι παιδιά που μπορούν να τα βγάλουν πέρα και να συνεχίσουν την πορεία τους, μέσα από τις πολλές διακυμάνσεις της ζωής. Η χαρά είναι ο στόχος, αλλά το να νιώθουμε άνετα και να μπορούμε να βιώνουμε όλα τα συναισθήματα που φέρνει η ζωή είναι ο δρόμος που θα μας οδηγήσει τις περισσότερες φορές εκεί. Υπάρχουν τέσσερα βασικά συναισθήματα: ο θυμός, ο φόβος, η λύπη και η χαρά. Όλες οι υπόλοιπες αποχρώσεις των συναισθημάτων προέρχονται από τον συνδυασμό τους π.χ. η ζήλια, μείγμα θυμού και φόβου.
- Γιατί έχουμε συναισθήματα;
Η φύση μας εξόπλισε μ’αυτές τις τόσο φορτισμένες καταστάσεις για κάποιο λόγο. Ο θυμός είναι αυτός που μας κάνει να υπερασπιζόμαστε τον εαυτό μας. Χωρίς αυτόν θα γινόμαστε σκλάβοι, χαλιά να μας πατήσουν! Ο θυμός εκφράζει το ένστικτό μας για ελευθερία και επιβίωση. Ο φόβος μας κατευνάζει, μας αναγκάζει να σταματήσουμε, να σκεφτούμε και να αποφύγουμε τον κίνδυνο- ακόμη κι όταν η συνείδησή μας δεν έχει αντιληφθεί τον κίνδυνο. Η λύπη είναι το αίσθημα που μας βοηθά στο πένθος- στην κυριολεξία ξεπλένει τη θλίψη που προκαλεί η απώλεια.
- Αν τα συναισθήματα αυτά αντιμετωπιστούν σωστά:
Ο θυμός μας απελευθερώνει. Ο φόβος μας διασφαλίζει. Η λύπη μας κρατά σε επαφή με τους ανθρώπους και τον κόσμο. Και η τρεις αυτές εκβάσεις είναι καίριες για την ευτυχία μας. Η χαρά, το τέταρτο συναίσθημα, είναι αυτό που βιώνουμε όταν αυτές οι ανάγκες (η ελευθερία, η ασφάλεια και η επαφή) έχουν εκπληρωθεί.
ΘΥΜΟΣ: Για να βοηθήσετε το παιδί να εξοικειωθεί με το θυμό του:
ΛΥΠΗ: Για να βοηθήσετε το παιδί να εξοικειωθεί με τη λύπη
ΦΟΒΟΣ: Βοηθήστε τα παιδιά να αντιμετωπίσουν το φόβο:
ΘΥΜΟΣ: Για να βοηθήσετε το παιδί να εξοικειωθεί με το θυμό του:
– Επιμείνετε να χρησιμοποιούν λόγια για να εκφράσουν το θυμό τους. Πρέπει να πουν δυνατά ότι είναι θυμωμένα και, αν είναι δυνατόν, για ποιο λόγο. – Βοηθήστε τα να συνδέσουν τα αισθήματά τους με αιτίες. Μιλήστε μαζί τους, για να ανακαλύψουν τί κρύβετε πίσω από το ξέσπασμά τους. – Κάνετέ τα να αντιληφθούν ότι τα αισθήματά τους ακούγονται και γίνονται αποδεκτά αλλά δεν μπορούν πάντα να αλλάζουν τα πράγματα («Ξέρω πως κουράστηκες να περιμένεις σ’ αυτό το μαγαζί αλλά έτσι είναι τα πράγματα. Τί μπορείς να κάνεις για να νιώσεις καλύτερα, αντί να τσακώνεσαι με τον αδερφό σου;») – Διδάξτε τα ευθέως ότι η χειροδικία δεν είναι αποδεκτός τρόπος εκτόνωσης του θυμού. – Γίνετε παράδειγμά τους.
ΛΥΠΗ: Για να βοηθήσετε το παιδί να εξοικειωθεί με τη λύπη
– Προσφέρετε υποστήριξη και κατανόηση. – Να είστε παρόντες και ήρεμοι, καθώς συντροφεύετε ένα παιδί που κλαίει. Μερικές φορές θα θελήσει να κολλήσει επάνω σας και να το αγκαλιάσετε, άλλες πάλι να απομονωθεί. – Αν χρειάζεται δώστε την άδειά σας: «Μπορείς να κλάψεις, είναι πραγματικά λυπηρό αυτό που συνέβη». – Μπορείτε να εξηγήσετε λίγο αν βρίσκεται σε σύγχυση ή σε αμηχανία.
ΦΟΒΟΣ: Βοηθήστε τα παιδιά να αντιμετωπίσουν το φόβο:
– Έχετε πλήρη επίγνωση των γεγονότων. Εμπιστευθείτε τη διαίσθησή τους – μερικές φορές η ανησυχία για ανθρώπους και μέρη επιβεβαιώνεται. – Μιλήστε για τους φόβους τους. Αν ένα παιδί εκφράσει ένα ρεαλιστικό (παρ’όλα αυτά αόριστο) φόβο, εξηγήστε του ότι είναι απίθανο να πραγματοποιηθεί, αλλά σχεδιάστε ένα πρόγραμμα δράσης- βρείτε μαζί τί θα έπρεπε να κάνει για να αισθανθεί ασφαλές. – Αν εκφράσουν έναν μη ρεαλιστικό φόβο να τους το πείτε – Ενδόμυχοι φόβοι. Αν φοβούνται συνεχώς, χρησιμοποιήστε τις ικανότητες σας στο να ακούτε, για να ανακαλύψετε αν υπάρχει κάτι που τα προβληματίζει και δυσκολεύονται να το πουν. Καμιά φορά μια φοβία είναι η κάλυψη κάποιου άλλου φόβου, που διστάζουμε να μοιραστούμε.